Pionierspad: wandelen van Vollenhove via Giethoorn naar Steenwijk

 Rietlanden

Dinsdag 12 maart 2024
 29 kilometer

moerassig stuk tussen Jonen en Dwarsgracht

Gecalculeerde wandeling

Voor de wandeling dwars door de Wieden van Vollenhove naar Steenwijk trekt het Pionierspad twee etappes uit van beide net iets meer dan vijftien kilometer. Vijftien kilometer is natuurlijk wel een leuke wandelafstand, maar dan voor wat meer in de buurt van thuis. Om twee keer heen en weer naar de omgeving van de Wieden te rijden met elke keer tweehonderd autokilometers trok mij niet aan. Dat gaan we in één keer doen, besluit ik in een vlaag. Wel enige tijd geleden dat ik ruim dertig kilometer wilde wandelen bedenk ik later.

vandaag gingen hoofd en benen even hard

Zo'n gecalculeerde ingeving gaat sneller door je hoofd dan de werkelijke wandeling met je benen. Maar zo heb je meteen weer een uitdaging. Wijs geworden van eerdere lange wandelingen had ik met vooruitziende blik de vorige wandeling al afgesloten bij een bushalte aan de oostkant van Vollenhove. Dat scheelt alweer anderhalve kilometer, nog maar negenentwintig. Verder had ik vandaag geluk, mijn hoofd ging net zo snel vooruit als mijn benen. En nog mooier, alles had er zin in.

OV dwaalt met u mee

Een vergelijk van de reistijd met openbaarvervoer en eigen vervoer viel flink in het voordeel van de eigen auto uit. Maar ook daarmee bleef er nog een bus-dwaalweg van bijna een uur over om in Vollenhove te komen. Daarom al voor zeven uur op pad om vijf kwartier later de auto te parkeren bij station Steenwijk. Vervolgens eerst met een bus de Noordoostpolder in naar Marknesse, daar een kwartier met tijdelijke medescholieren wachten op de aansluiting en dan via het mij nu bekende Kraggenburg de Noordoostpolder weer uit om aan de rand van Vollenhove uit te stappen bij bushalte Weyert. Ineens frisse lucht onder een grauwe hemel. Achter me een rommelige opslag op een bedrijfsterrein, voor me een groene vlakte vervagend in ochtendnevel. Kwart over negen, eindelijk lopen.

centrum Moespot

Moespot-Jonen

Geen alledaagse namen op mijn tocht van Vollenhove naar Steenwijk. Mijn eerste tussendoel wordt het fietsveer van Jonen. Daar naartoe begint vandaag een opeenvolging van buurtschappen, alle in de gemeente Steenwijkerland. Deze uitgestrekte gemeente omvat naast de 'steden' Steenwijk en Vollenhove, tal van dorpen zoals St-Jansklooster, Giethoorn, Blokzijl, Ossenzijl, en daartussen nog veel meer buurtschappen. En natuurlijk Nationaal Park Weerribben-Wieden, het grootste laagveenmoeras van West-Europa.

in Moespot buiten

Zeshonderd meter buiten Vollenhove kijk ik nog eens extra op mijn kaart of ik die zijstraat geflankeerd met mooie oude boerderijen en arbeidershuizen wel in moet. Moespot staat er op een wit bord bij de entree. Nooit van gehoord. 

Op mijn gemak loop ik langs de huizen en binnen een paar honderd meter neemt de ruimte tussen de boerderijen toe. Blijkbaar ben ik alweer buiten Moespot. Het buurtschap Leeuwte dient zich aan volgens Google Maps. Ik zie geen overgang, maak nog een foto van een ooievaar bovenop de nok van een rietgedekte boerderij en verlaat deze uitgedunde bebouwde kom met de afslag het echte groen in. 

blik over de Duinweg vanaf de omgeving van de Moespotsvaart

Op de Duinweg richting het Ettenlandsch Kanaal krijg je alle tijd om indrukken van de omgeving op te doen. In de ochtendnevel verschijnen aan de horizon de contouren van een groot hoog gebouw. Mijn eerste herkenning van een schoolgebouw roept toch wel vraagtekens op in deze verlaten vlakte. Bij de nadering van een breed kanaal lijkt gemaal een betere keuze. Het is gemaal Stroink dat voor de waterstand in het hele Wiedengebied bepalend is. 

gemaal Stroink aan het einde van het verbrede Ettenlandsch Kanaal

Ik sla af richting Jonen, nog een kleine vier kilometer tot het veer. Aan mijn linkerhand ruime weides met ver uit elkaar gelegen moderne grote boerderijen, rechts het Ettenlandsch Kanaal met de uitlopers van de Wieden. Grote rietvelden aan de andere kant van het kanaal. Rietwerkers zijn druk in de weer bundels van het riet te maken dat per ponton is aangevoerd.

groene vlakte links met verspreide boerderijen

kleine meertjes in het riet aan de andere kant van het Ettenlandsch Kanaal

Ettenlandsch Kanaal dat afbuigt naar de Beulakkerwijde

De smalle weg slingert verder langs de randen van de Wieden. Midden op de weg lopen gaat hier ongestoord. De enkele auto hoor je van verre aankomen.

al vanaf achthonderd meter is Jonen in volle breedte te ontwaren

Bij de afslag naar Jonen krijg je de waarschuwing dat je het fietsveer alleen met een pin kunt betalen. Und das wird wiederholt in different languages. Dat iedereen het weet en niet over achthonderd meter internationaal begint te zeuren. Maar dat is alleen als er bediening is. In maart mag je het gratis zelf doen. Voor de zekerheid staat er ook een fietsknooppuntbord met kaart waar je een omleiding op kunt zoeken.

Al vanaf achthonderd meter is de hele breedte van Jonen te ontwaren. Bij nadering zie ik dat de huizen aan de andere kant van de Walengracht liggen. Vroeger moet watervervoer de belangrijkste verbindingsmogelijkheid zijn geweest. Voor de inwoners is er aan deze kant een parkeerplaatsje met vakken die naar huisnummer zijn ingedeeld. Voor de rest is het hier alleen toegankelijk voor wandel- en fietsverkeer.

Bij het bereiken van het veer zie ik aan de overkant een stuk of tien huizen met prachtige rieten kappen. Het ziet er goed onderhouden uit en het is er vooral rustig. Het veer geeft een paar minuten de gelegenheid voor een andere beweging. Heen en weer lopend op het kleine ponton trek ik mij naar de overkant. Midden op de gracht even een paar foto's en weer verder. In maart hoef je nergens op te letten, geen ander waterverkeer te bekennen.

Laagveenmoeras van dichtbij

Op mijn kaart staat bij Jonen wel een horecateken, maar ik zie alleen maar stilte en een man die afgevallen takken en bladeren verzameld. Op twee ooievaars na beweegt er verder niets, geen horecavlaggen, geen ander volk, geen koffiepotten. En de ooievaars hebben het te druk met elkaar. 

Doorlopen maar naar het volgende koffieteken dat aan het noordelijk eind van buurtschap Dwarsgracht moet liggen. Tenminste, ik denk dat het een buurtschap is. Op mijn kaart zie ik dat Dwarsgracht net als Jonen aan een water ligt. Niet toevallig met zo'n naam. Het heeft wel meer huizen dan in Jonen, maar je wordt voorzichtiger in je verwachtingen. Zeker in maart op een dinsdagochtend.

terugblik op Jonen

Honderd meter na het veer heb ik alle huizen van Jonen achter me liggen en heeft slechts één persoon gezien dat ik er ben geweest. Hij groette ook terug. 

De route gaat verder over het fietspad, de enige landverbinding. Maar de routeplanners vonden dit te makkelijk. De wandelaar moet blijkbaar het beroemde laagveenmoeras ook wat echter beleven. De rood-witte pijlen willen dat je het beton verlaat en een omtrekking door het rietbos maakt. Dat zal in de zomer niet zo'n uitdaging zijn, maar met de nattigheid van de afgelopen periode ben ik blij dat ik hoge schoenen draag. Regelmatig moet ik omtrekkende stappen maken omdat het gebruikelijke pad uitgetrapt is. Je krijgt hier zowel beeld als zuigend geluid bij een moeras. Vooral die paar keer dat ik de bodem verkeerd inschat.

Wel mooi zo'n stukje door de natuur. Toch ook weer niet erg om de laatste vijfhonderd meter naar de eerste huizen van Dwarsgracht op het fietspad af te leggen. Schiet meteen beter op. 

Dwarsgracht

De eerste beelden van Dwarsgracht doen mij denken aan Kalenberg in de Weerribben waar ik in 2019 met Frank over het Zuiderzeepad liep. Ook hier boerderijen en vervenershuisjes aan beide oevers van de gracht en een smal voet/fietspad dat elke honderd meter over een hoog bruggetje een vervolg zoekt dieper het buurtschap in. Als je aan de kant woont waar ik loop moet je wel echt van rust, riet en water houden. De fiets en een boot zijn naast wandelen de enige middelen van transport. Voor een winkel moet je naar het drie kilometer verder gelegen Giethoorn. Hopelijk is het enige restaurant van Dwarsgracht open.

Via het uitgestorven achterterras aan de grachtzijde loop ik zonder veel hoop naar een deur. Tot mijn verbazing zit die niet op slot en sta ik in gang naast de keuken van restaurant Otterskooi.

"Zijn jullie ook open?". 

"Je ziet het" antwoord de keukenman. 

Jolijt kent geen tijd. 

"Maar hebben jullie ook koffie?". 

"Mijn collega komt eraan" roept de keukenman. 

Dit keer is hij serieus want de collega staat direct naast mij. Of ik maar een plaats wil uitzoeken in het verder lege restaurant. Na tien kilometer op een echte stoel zitten met koffie en appelgebak is toch weer een luxe om blij mee te zijn. Die blijheid duurt vijftien minuten indoors en gaat daarna onverdroten buiten verder.

Giethoorn

Na Dwarsgracht volgen drie rechte stukken naar Giethoorn. Eerst een prachtig stuk over een onverhard wandel-/fietspad met aan weerszijde moeras. Op sommige stukken kan je beter niet het zijterrein in gaan.

dit was niet de hoofdroute maar een zijpad

Na deze mooie moeraspassage volgen de eentonige kaarsrechte zeventienhonderd meter lange onverharde Oude Kerkweg en een geestdodend stuk langs het Kanaal Beukers-Steenwijk. Weer drie kilometer afgelegd.

In Giethoorn begint naar mijn idee een nieuwe wereld. Het is alweer decennia geleden dat ik hier ben geweest. Opvallend zijn de enorme aantallen huurboten en sloepen die nu werkeloos aan de kant van de Cornelisgracht liggen.

langs de Cornelisgracht in Giethoorn

Toch varen er ook midden maart nog enkele grotere overdekte rondvaartboten met toeristen rond en loop ik op het bekende Binnenpad met de karakteristieke boogbruggetjes niet alleen. Al kijkend naar de mooie boerderijen schiet het goed op. Zonder zuchten sta ik snel weer aan de noordelijke kant van Giethoorn. Een impressie met bekende beelden:

Museum Giethoorn

Doopsgezinde Kerk

Binnenpad langs de Dorpsgracht

grote fluister rondvaartboten manoeuvreren nauwkeurig door de Dorpsgracht

op de Kerkweg met een doorkijk naar het meer de Bovenwijde

op de Kerkweg met een doorkijk naar het meer de Bovenwijde

Van De Bramen naar de Stouwsloot

Na Giethoorn slaat de route af in oostelijke richting terwijl Steenwijk in het noorden ligt. Eerst mag ik nog de randen van de Wieden doorkruizen en het meer Bovenwijde passeren voordat een verwachtingsvolle poging gewaagd wordt om binnen het zichtbereik van de Grote Kerk van Steenwijk te komen.

Rietvelden rondom de Bovenwijde

Rietverwerking

Voordat de route afslaat naar het noorden toch maar een tweede pauze aan een frisse picknicktafel met uitzicht op het vogelreservaat in het gebied De Bramen. Hier hoor je nog het kenmerkende geluid van kieviten. Jammer dat je dat niet meer overal hoort. 

uitzicht op het vogelreservaat tijdens mijn tweede pauze aan een frisse picknickbank

Net als de toren van Steenwijk zich in de verte laat zien slaat het pad weer af in oostelijke richting. De toren komt niet dichterbij. Sterker, hij ligt na een halfuur zelfs weer verder weg. Het doet mij denken aan militaire marsen van lang geleden waar ons als eindpunt een kerktoren was opgedragen maar de route met een grote cirkel kilometers rond de toren liep.

afslag naar de weides ten zuiden van Steenwijk

vaag in de verte het silhouet van de Grote Kerk van Steenwijk
dat niet dichterbij komt

Dwars door de weides gaat het over een onverhard pad langs de Stouwsloot. Het loopt prachtig maar na ruim twintig kilometer geven mijn benen de eerste signalen dat negenentwintig kilometer toch verder is dan de gebruikelijke twintig. Mijn hoofd negeert het. Had je maar geen been moeten worden. Doorlopen.

Onna -  Steenwijk

Ruim drie kilometer verder met de toren van de Grote Kerk compleet in de rug wordt eindelijk de Stouwsloot verlaten. Het loopt er mooi, maar een inkeer richting Steenwijk vind ik nu ook beter. Op naar buurtschap Onna dat tot mijn verrassing op een soort wal ligt en uitkijkt over de weides.

op weg naar Onna even zitten op een pelgrimsbank

Onna ligt op een hoge rand

na Onna komt de kerk echt dichterbij

Om in stijl deze wandeling af te sluiten laat de route je Steenwijk over de Onnaweg de buitenwijken passeren en via de Onnastraat de vesting bereiken. 

De mooie Markt laat zich zien en eindelijk sta ik aan de voet van de toren van de Grote Kerk. De laatste kilometer naar het station is een kwestie van wat zigzaggen en enkele laatste stadsgrachten volgen.

Markt van Steenwijk

Grote Kerk Steenwijk

Looijersgracht vlakbij het station

Nu eindelijk wat langer zitten, honderd kilometer achter het stuur. De maximum snelheid van honderd kilometer per uur is dit keer geen straf. Even rustig ontspannen rijden na deze waardige afsluiting van het Pionierspad. Een mooi en verrassend leerzaam pad dat ik met plezier heb gelopen. 

Today was a another good day!

Zie al mijn wandelingen in Nederland